NAJVEĆI IZAZOV ZA ARHEOLOGE DANAŠNJICE: Upoznajte Arkaim!

Ovo je najveći izazov za arheologe današnjice – drevni grad Arkaim.

Naučnici se slažu da Arkaim po starosti može da se uporedi sa egipatskim piramidama ili sa kritskom mikenskom civilizacijom. Drevni graditelji su ga podigli pre oko 3.600-3.700 godina, a uz pomoć digitalne rekonstrukcije sada je pred našim očima.

Pre 3700 godina na Južnom Uralu postojalo je naselje sa izuzetno razvijenom urbanom kulturom, složenom religijom, ulicama na krovovima, lavirintima na ulazima, svastikama, a možda i opservatorijom.

U Čeljabinskoj Oblasti, na jugu Urala, na uzvišici blizu mesta gde se spajaju reke Velika Karaganka i Utjaganka, otkrivena je 1987. drevna naseobina. Naučnici se slažu da Arkaim po starosti može da se uporedi sa egipatskim piramidama ili sa kritskom mikenskom civilizacijom. Drevni graditelji su ga podigli pre oko 3.600 – 3.700 godina u periodu srednjeg bronzanog doba, a postojao je oko 200-300 godina.

Već tri decenije istraživači pokušavaju da odgovore na pitanje ko su bili žitelji Arkaima. Kao što to često biva kada nema pravog odgovora, počinju da se pojavljuju i sulude ideje da su u gradu živeli vanzemaljci. Većina naučnika veruje da su Arkaim izgradili Indoevropljani, ali zasada ta teorija nije dokazana. Neki među njima pretpostavljaju da su u Arkaimu živeli preci ljudi koji su naselili Iran i Indiju i na tim područjima osnovali svoje velike kulture. Sa druge strane, plan Arkaima veoma liči na ranoslovenske gradove, kakve su naši preci gradili u prvom milenijumu nove ere, odnosno nekih 2.500 godina posle Arkaima.

Arkaim je građen planski, što potvrđuju otkrivene parcele koje su nepoznati graditelji ostavili za izgradnju kuća, kao i dobro osmišljene konstrukcije svih gradskih objekata. Naselje ima radijalnu simetriju, tj. građeno je u obliku kruga. Prečnik spoljnog kruga je oko 160 metara.

Monumentalne zidine Arkaima su okružene rovom dubokim oko dva metra, koji je nekada bio ispunjen vodom. Širina spoljašnjeg zida je skoro 5 m, a visina preko 5 m. Istraživači su došli do zaključka da je osnovna jedinica za dužinu u Arkaimu iznosila 80 cm. Ispred ulaza u Arkaim postojali su lavirinti. Možda su to bile fortifikacijske klopke koje su otežavale pristup gradu, a možda su lavirinti imali sakralni značaj.

Naselja bronzanog doba imaju sasvim drugačiju strukturu – linearna su i svaki stambeni ili fortifikacijski kompleks građen je nezavisno od drugih. U Arkaimu je, međutim, postojao plan gradnje, koji je predviđao međusobnu povezanost objekata. Lako je uočiti da je celokupan gradski prostor korišćen aktivno i racionalno. Ovaj drevni grad je bio dobro utvrđen. Bio je opasan dvostrukim kamenim zidinama između kojih je prolazio put, a uz unutrašnji zid su bile izgrađene prostorije različite veličine i namene.

Istraživači su u Arkaimu otkrili stambene građevine i različite pomoćne objekte: grnčarske peći, peći za topljenje metala, kao i torove za stoku. Na osnovu očuvanih životinjskih kostiju naučnici su saznali i koje su životinje ovde bile uzgajane. Uglavnom su to bili konji i rogata stoka. Teže je doći do saznanja o osnovnom zanimanju drevnih žitelja ovog grada – o tome se još uvek vode rasprave i vrše istraživanja.

Prilikom iskopavanja u okolini Arkaima pronađeno je mnoštvo ostataka keramičkih predmeta sa šarama u obliku svastike, drevnog simbola Sunca koji se sreće kod mnogih naroda. Stručnjaci smatraju da su žitelji ovog drevnog grada obrađivali okolna polja. Na lokalitetu udaljenom 5-6 km od Arkaima pronađeno je i nekoliko manjih naselja iz istog perioda. Neki arheolozi smatraju da su to bila imanja na kojima su se žitelji Arkaima bavili poljoprivredom. Uprkos tome što je grad osnovan prema jedinstvenom planu, svaki stambeni objekat je građen zasebno, čak su primetni i pokušaji da se kuća proširi nauštrb prostora predviđenog za ulicu, što govori da je svaka porodica (ili svaki rod) samostalno gradila svoju kuću i da nije bilo kolektivne društvene izgradnje.

Interesantno je i to da je drevno naselje imalo, osim dobro projektovanih prolaza, takozvanih ulica, i sistem slivnika i šahti. To je najstariji do sada otkriveni kanalizacioni sistem, koji svedoči o veoma visokom urbanističkom nivou Arkaima. Posebno interesantno jeste to što su krovovi arkaimskih kuća formirali su još jednu ulicu, i to tako široku da je njome mogla proći drvena dvokolica. Inače, najstarija dvokolica na svetu pronađena je na Južnom Uralu prilikom arheoloških iskopavanja na lokalitetu gde se takođe nalazio drevni grad. Na lokalitetu je pronađeno i mnoštvo kostiju žrtvenih životinja, što govori o razvijenoj religioznosti. Istraživač D. Zdanovič u jednoj od svojih knjiga zapaža:

– U čitavom nizu domaćinstava u Arkaimu na dnu bunara su pronađena spaljena kopita, kao i lopatice i donje vilice konja i krava. Kosti su namerno stavljane u bunar: vilice su raspoređene u krug po zidovima bunara i pričvršćene za zemlju brezovim kočićima. Pored bunara, na čijem dnu su otkriveni ostaci žrtvenih životinja, nalazile su se peći za topljenje metala. –

Zdanovič pretpostavlja da ova povezanost žrtvenika sa vatrom i vodom ukazuje na mit o rođenju božanstva iz ognja i vode, i u tome vidi vezu sa zoroastrijskim božanstvom Agni. Mnogi istraživači smatraju da je Arkaim imao još jednu funkciju, tj. da je bio najstarija opservatorija, zbog čega povlače direktnu paralelu sa Stounhendžom. Interesantno je da se oba tajanstvena objekta nalaze na istoj geografskoj širini.

Nakon otkrića Arkaima u ovom regionu je uz pomoć aerokosmičkih istraživanja pronađeno preko dvadeset sličnih naselja. Sva ona se nalaze na veoma zgusnutoj teritoriji prečnika 350 km, potiču iz iste epohe i imaju zajedničke karakteristike po kojima se razlikuju od drugih otkrivenih drevnih gradova.

Istraživači ovih južnouralskih naselja uveli su termin zemlja gradova kao naziv za ovu jedinstvenu pojavu. Pojava je jedinstvena po tome što je iz tog perioda sačuvano vrlo malo gradova. Uglavnom se sreću humke, naseobine i nekropole, a nigde u svetu nije otkriven ovakav sistem gradova kao na Južnom Uralu.

Izvor: opusteno.rs
Foto: Arkaim/Wikipedia