AKT AGRESIJE NA SPC: Istoričarka Jasmina Ćirić o upadu u crkvu u Rakinici

Docent, dr Jasmina S. Ćirić, istoričar umetnosti i profesor Univerziteta u Kragujevcu, ekspert za srpsku srednjovekovnu baštinu, kaže za Kosovo onlajn da upad Albanaca u crkvu Svetog Arhangela Mihaila u Rakinici i održavanje navodne verske službe ne predstavlja samo krivično delo, već je i akt agresije koji ugrožava duhovni i istorijski identitet SPC.

Dr Ćirić kaže da ovaj događaj pokazuje kontinuiranu ugroženost srpske kulturne i duhovne baštine na Kosovu.

„Ovaj incident predstavlјa ne samo krivično delo, dakle protivpravnog karaktera, već i akt agresije koji ugrožava duhovni i istorijski identitet Srpske Pravoslavne Crkve. Ističem neophodnost pravnog procesuiranja svih učesnika ovog napada, uklјučujući samozvanog sveštenika Nikolu Džufku i grupu lica koja su učestvovala u ovom incidentu“, kaže dr Ćirić.

Prema njenim rečima, Džufko nema za cilj samo da se lažno predstavlja kao sveštenik, već i da „uzurpira i aproprira“ sprsku kulturnu baštinu, a da je događaj u Podujevu „samo jedan u nizu“ napada na srpsku kulturnu i duhovnu baštinu i da smo svedoci kontinuiranog ’albanizovanja’ i ’kosovarizovanja’ ovih svetinja.

Ćirić kaže da svaki napad na duhovno nasleđe jednog naroda ugrožava mir i bilo kakav pokušaj tolerancije u regionu, što zahteva odgovorne reakcije i prevenciju na svim nivoima“, ističe dr Ćirić.

DIJALOG NA PAUZI: Četiri ključna datuma mogu da odlože razgovore Beograda i Prištine

Navodi da se istorija hrama u Rakinici posle srpsko-turskog rata 1878. godine, vezuje za dodatni kontekst o značaju ovog mesta, pa su i Albanci crkvu nazivali „Kiša Lazarit“ – Lazareva crkva, jer je, po predanju, nakon Kosovskog boja u njoj zanoćilo telo srpskog kneza Lazara kada je prenošeno iz Prištine u manastir Ravanicu.

Slični prevodi naziva crkava postoje i u Beratu u Albaniji, navodi dr Ćirić, međutim tamo nema pokušaja izmene istorijskih činjenica koji se vezuju za srednjovekovni Berat“, kaže ova istoričarka i ocenjuje da ovakvi pokušaji promene srpskog istorijskog nasleđa na Kosovu upućuju na neophodnost zaštite klјučnih mesta koja se vezuju za razvoj kulta Kneza Lazara i Kosovski zavet.

„Ovakve aktivnosti i upadi u hram SPC predstavlјaju deo šireg albanskog obrasca asimilacije i otimanja kulturnog nasleđa“, kaže dr Ćirić i dodaje da ovo nije i jedini incident u kome se pokušava „identitetska promena iistorijska alteracija“ srpskog kulturnog i duhovnog nasleđa na Kosovu.

Navodi da se na stranici Explore Kosova manastir Gračanica označava kao albanski hram, katolička katedrama na čijim temeljima je kralj Milutin izgradio crkvu, a da crkvu Bogorodice Ljeviške u Prizrenu nazivaju katoličkom crkvom Svete Petke.

„Setite se takođe i takozvane audijencije kod Pape kada je Alјbin Kurti upotrebio slike srpskog srednjovekovnog nasleđa u svrhu (samo)promocije kosovskog nasleđa. Samo prisustvo i agresivno nametanje u Italiji ne bi trebalo da nas zbuni, posebno ako znamo da su Albanci finansirali i na italijanski preveli turistički vodič Kosovo: itinerary turistici alla scoperta del paese / Kosovo: turistički vodič za istraživanje zemlјe. Recimo na strani 39 vodiča napisano je da je manastir Gračanica nedaleko od Ulpijane, prestonice Dardanije, a da je crkva ustvari podignuta na temelјima dardanske crkve, da bi potom tek na strani 115 pomenuli da je crkvu obnovio kralј Milutin, ali je pominju kao kosovsku navodeći Briselski sporazum iz 2013.godine“, kaže Ćirić.

Ovaj stručnjak navodi da svi ovi primeri predstavljaju formu nasilne, ničim argumentovane, kulturne aproprijacije i identitetske promene, koje često služe kako bi se izmenilo istorijsko nasleđe i prisvojila srpska kulturna baština.

Prema njenim rečima slična situacija je i u Severnoj Makedoniji, posebno u okolini Kumanova.

„Kao da nije bilo dovolјno što su pripadnici UČK 2002. godine nasilno ušli u manastir Mateič, zadužbinu carice Jelene Nemanjić, ili što su sprejevima oštetili crkvu grafitima, već posle 20 godina i dalje tvrde da je reč o objektima koji su njihova istorijska baština kao potomaka Daradanaca. Po tom narativu, izgradili su i Novo Brdo i čitav niz hramova na Kosovu i Metohiji“, zaključuje dr Jasmina S. Ćirić.