Sukob između monaha Esfigmena i carigradske patrijaršije tinja više od pola veka
Ima i onih koji tvrde, da se iza crkvenog spora vaseljenskog patrijarha i jednog svetogorskog manastira krije i politika, aludirajući na trenutni uticaj Vašingtona na patrijarha Vartolomeja.
Manastir Esfigmen koji se nalazi na Svetoj Gori, u blizini našeg Hilandara, ponovo se našao u centru grčke, ali i svetske javnosti, nakon policijske blokade ove svetogorske svetinje. Prema pisanju grčih medija policija nastoji da iz manastira iseli 118 monaha zbog pravno neregulisanog statusa.
Međutim, jasno je da se iza najnovije akcije policije krije znatno dublji sukob između monaha Esfigmena i carigradske patrijaršije.
Ovaj sukob je počeo još 1964. godine kada se carigradski patrijarh Atinagora sastao u Jerusalimu sa papom Pavlom Šestim. Esfigmenski monasi su ovaj potez doživeli kao korak povlađivanja latinima i ekumenizmu i od tada traje njihov otpor crkvenom liberalizmu, kao i kursu koji danas vodi i patrijarh Vartolomej.
Među svetogorskim monaštvom, a naročito u Esfigmenu monasi su carigradskog patrijarha proglasili „izdajnikom pravoslavlja, unijatom koji služi interesima Zapada, i NATO-patrijarhom.“ Od tada ga ne pominju u svakodnevnim molitvama i ne priznaju za starešinu monaške republike.
Pre dvadesetak godina bratstvo manastira Esfigmen stavljeno je izvan grčkog pravnog sistema zbog odbijanja da se povinuju odlukama vlasti.
Novo bratstvo osnovano je 2005. godine u Kareji, glavnom gradu na planini Atos, koje je legitimno i zvanično priznato. Grčki Vrhovni sud je 2020. godine doneo odluku kojom je staro bratstvo obavezano da konačno preda sve uzurpirane teritorije na i izvan Svete gore novom bratstvu.
Monaštvo manastira Esfigmenu smatra se raskolničkim od 2002. godine, kada je i odlučeno da se proteraju sa Atosa. Jedna takav pokušaj 2013. godine završio se tužnim slikama, koje su obišle svet, kada su monasi iz manastira napali policiju i novo bratstvo molotovljevim koktelima. Zbog tvrdokornog stava monasi ovog manastira često se nazivaju i pravoslavni ziloti.
Već decenijama na ulasku u ovaj manastir stoji veliki natpis:
„Pravoslavlje ili smrt”, parola po kojoj je manastir postao poznat svim hodočasnicima koji pohode Svetu Goru i ovaj manastir.
Grči mediji pišu da je navodno krajnji cilj specijalne policijske akcije hapšenje monaha i njihovo izručenje sudu, što je zatražila Vaseljenska patrijaršija. Takođe se spekuliše da je to od grčkog premijera Kirijakosa Micotakisa lično zatražio patrijarh Vartolomej, koga mnogi analitičari u Grčkoj nazivaju američkim čovekom.
Portal Voria.gr piše da je grčki Vrhovni sud 2023. godine doneo konačnu odluku o iseljenju i od tada su na snazi sve sudske i izvršne presude koje nalažu deložaciju monaha.
Sa iseljavanjem se, međutim, čekalo jer je prošla godina u Grčkoj bila izborna.
Policijski službenici su 16. jula poslali pismo Svetom kinotu (vladi) Svete Gore u Kareji u kome traže dozvolu da obave iseljenje monaha iz Esfigmena na zahtev sudskog izvršitelja.
Predstavnici 20 manastira Svete Gore, koji su se sastali 22. jula kako bi razmotrili zahtev policije, izrazili su zabrinutost zbog mogućnosti da se prilikom iseljavanja dese novi incidenti.
Ovakva odluka Svete Epistsije odložila je iseljenje za barem mesec dana, pošto su prema Zakonu o parničnom postupku u Grčkoj iseljenja zabranjena od 1. do 31. avgusta. To znači da sudski izvršitelj ima rok da iseli monahe do srede 31. jula, što je malo verovatno.
Podršku bratstvu manastira dali su ne samo vernici, već i grčki navijači PAOK-a i AEK-a, koji su na utakmici razvili transparente „Skloni ruke od originalnog Esfigmenua“. Uz manastir su stali i navijači „Borca“ iz Republike Srpske, koji su na utakmici s PAOK-om skandirali „Grčka je zemlja pravoslavlja“.
Arhimandrit Metodije, iguman Esfigmena, izjavio je da će monasi braniti manastir do kraja.
„Spremni smo da branimo manastir do smrti, ovo je naša duhovna otadžbina. Ovde smo se duhovno rodili i ovde ćemo umreti. Progone nas kao prve hrišćane. Ne neprijatelji, već sam patrijarh, koji treba da nam bude otac“, kaže arhimandrit Metodije i dodaje da manastirsku bratiju optužuju da ne poštuju zakon, za raskol, ali i za potpuno apsurdne stvari – da obučavaju ruske specijalce!
Metodije je kritikovao patrijarha Vartolomeja što se moli zajedno sa katolicima, jereticima, protestantima i nereligioznim ljudima.
Poslednja opsada Esfigmena odigrala se 2013. godine ali policija nije uspela da slomi otpor monaha koji su se zabarikadirali unutar zidina manastira. Policija im je prekinula snabdevanje namirnicama i lekovima. Opsada je prekinuta bez zvaničnog objašnjenja. Navodno monasi su pozvali policijske zapovednike da im pokažu monahe okružene butan bocama. Rekli su da će pre dići sebe i svetinju u vazduh, nego da je prepuste „antihristima i ekumenistima“, nakon čega se policija povukla.
