ISLAM U RUSIJI: Zašto je ruski predsednik poljubio Kuran u džamiji u Čečeniji ispred Kadirova?

Hrvatski Indeks navodi da se tako moglo pročitati kako je to znak opadanja uticaja ruskog vođe, koji je godinama slovio kao „zaštitnik hrišćanstva“, što god to značilo. S druge strane, to se vidi kao gest ruskog predsednika i uvažavanje velikog broja državljana Ruske Federacije islamske veroispovesti, kao i poruka arapskom svetu o religijskoj inkluzivnosti.

PUTIN POSLAO VUČIĆU POZIV: Čekamo ga na događajima u okviru sastanka lidera BRIKS u Kazanju

Navodi se da, dok upravo u zemljama Evropske unije zbog povećanog broja izgreda koji se povezuju sa migrantima iz islamskog sveta raste netrpeljivost domaćeg stanovništva prema migrantskoj populaciji islamske veroispovesti, predsednik Ruske Federacije otvara novu džamiju i tako otvara brojna pitanja.

Islamisti u Rusiji

Indeks navodi da bi se na prvu pomisao se reklo da je Ruska Federacija zaista zemlja u kojoj je islam dobrodošao i koja bi bila primer zemlje u kojoj hrišćani i muslimani žive skladno. No, situacija nije tako jednostavna. Ruska Federacija se također suočavala s raznim oblicima terorizma i to upravo islamističkog.

Ove godine ih je bilo nekoliko. Najveće ugrožavanje Ruske Federacije dolazi od onih koji se u zemlju infiltriraju među stranim radnicima iz centralne Azije. U državama bivšeg SSSR postoje razne organizacije poput ISIL-K-a, koje upravo Kremlj vide kao glavnog neprijatelja.

Ali, ne treba zaboraviti ni Čečenske ratove devedesetih, koji su, osim što su bili ratovi u kojima su se Čečeni borili za nezavisnost od Ruske Federacije, takođe imali i religijsku komponentu.

Takođe, u Ruskoj Federaciji postojalo je još sličnih terorističkih akcija koje su u sebi, osim separatističkog, nacionalnog elementa, sadržavale i religijsko-fundamentalističku komponentu. Osim što se, dakle, unutrašnja bezbednost Ruske Federacija narušava dolaskom islamista iz drugih država, takođe postoje i unutardržavni elementi s istim ili sličnim ciljevima.

Obračun s islamistima

Indeks navodi da se Kremlj godinama brutalno obračunavao sa raznim grupama, pritom ne nužno zbog šovinističke potrebe isticanja nadmoći ruskog etnosa, odnosno borbi protiv manjina, kako se to često pogrešno na Zapadu prikazivalo, već zbog straha od separatizma i secesionizma.

Tako da Kremlj nije udarao na islam ili na određenu etničku grupu, nego na one elemente koji su zagovarali političku ili vojnu borbu protiv Moskve. To je često bilo povezano, pa se radikalni islam često detektiralo kao primarni problem za unutarnju bezbednost.

Takođe, unutar Ruske Federacije ne postoji sukob religija, barem ne u onoj meri u kojoj to postoji na Zapadu. Odnosno, ne postoji podčinjavanje jedne religije drugoj. Razlog tome jeste dugi period Sovjetskog saveza u kojem se svim verskim organizacijama jednako smanjivao i ograničavao rad, tako da nijedna verska institucija unutar Ruske Federacije ne može da krivi drugu zbog zaostajanja u razvoju ili sličnih problema.

Islam u Rusiji

Isto tako, upravo zahvaljujući Sovjetskom Savezu, islam u Rusiji jeste dosta drugačiji u odnosu na onaj na Bliskom istoku. Mnogi građani Rusije, iako se izjašnjavaju kao muslimani, zapravo ne žive izričito po verskim običajima. Prema nekim dostupnim istraživanjima, tek nešto manje od polovine deklarisanih muslimana živi strogo po verskim običajima. Situacija kod pravoslavnih vernika je po tom pitanju još izraženija.

Ali, istorija islama na ruskom prostoru postoji i pre Sovjetskog Saveza. Islam se na području današnje Rusije pojavio još u sedmom veku u drevnom gradu Derbentu u današnjem Dagestanu. Raspadom Mongolske države u 14. veku, nastajale su muslimanske države koje će neke milom, a neke silom s vremenom postati deo Ruskog Carstva.

U Ruskom Carstvu su postojali pokušaji pokrštavanja islamskog stanovništva u 18. veku, ali je to dovelo do žestokog otpora. Takođe, dovelo je do toga da su neki narodi poput Inguša ili Čerkeza tek u 18. veku primili islam. Katarina Velika je zatim 1773. godine usvojila istorjski dekret „o toleranciji svih religija“. Nekoliko godina kasnije osnovana je i prva službena organizacija muslimana u Ruskom Carstvu.

Ruski islam

U Rusiji postoje različite grupe muslimana. Osnovna podela jeste na one koji su punopravni građani Ruske Federacije i na one, slično kao u Evropi, koji su imigranti, odnosno koji su došli iz (najčešće) zemalja centralne Azije. Različite grupe muslimana se, naravno, razlikuju, kako u etničkom tako i u kulturološkom smislu. To znači da različite grupe na različit način praktikuju islam.

Ali, postoji zajednički imenilac među svim grupama, a to je ruski jezik. U Rusiji postoje muslimanski obredi na ruskom jeziku. Također, o islamu se raspravlja u akademskim krugovima na ruskom jeziku.

U 90-im godinama prošlog veka je Kuran preveden s arapskog na ruski zahvaljujući radu ruskih orijentalista i islamskih akademika. Dalje, u poslednjih tridesetak godina broj džamija u Ruskoj Federaciji se povećao čak 80 puta. U vreme raspada Sovjetskog Saveza na području Rusije bilo je tek stotinjak džamija, a danas ima više od 8.000 njih.

Međutim, postoji relativno bliska istorija koja pokazuje da postoje i problemi kada je u pitanju vjerska tolerancija. Recimo, u 2012. godini hiljade Moskovljana su izašle na ulice u znak protesta zbog podizanja još jedne velike džamije.

Kritika tadašnjih demonstranata je bila usmerena zapravo prema sve većem broju migranata u Moskvi, odnosno ljudima koji nisu državljani Ruske Federacije. U isto vreme, u Tatarstanu je u znak odmazde zbog moskovskih protesta oštećeno sedam pravoslavnih crkvi. Ali, naknadno su tatarski muslimani uz izvinjenje skupili novac da bi se te crkve obnovile.

Evropska zemlja sa najviše muslimana

Sličnih problema je bilo redovno kroz nedavnu prošlost, no Ruska Federacija je, uz jak bezbednosni aparat s jedne strane i razne činove širenja verske tolerancije s druge strane, uspešno prevladavala te probleme.

Danas je Ruska Federacija evropska zemlja sa najvećim brojem muslimana. Broj muslimana u Rusiji je između 14 i 25 miliona, odnosno ne može da se utvrdi tačan broj.

Ali, neosporna je činjenica da se radi o izuzetno velikom broju ljudi. Čelnik ruskih muslimana, muftija Rusije Ravil Gajnetdin, više puta je najavio da će do 2035. godine oko 30% stanovništva u Rusiji biti islamske veroispovesti. Oprezniji demografi, s druge strane, umanjuju takve prognoze, smatrajući da će se demografska eksplozija na Kavkazu smanjiti, kao i priliv stranih radnika iz centralne Azije.

Putin pokušava da pokaže savezništvo

Indeks zaključuje da, sve u svemu, to znači da će se menjati i strukture u svim društvenim institucijama, uključujući i vojsku. Isto tako, u trenutnoj političkoj garnituri političkog vrha ne postoji značajan broj muslimana. Svi široj javnosti poznati političari i politički lideri u Moskvi su više ili manje etnički Rusi.

Sama ta činjenica bi mogla da pokaže da ipak Rusi nemaju dovoljno poverenja u muslimansko stanovništvo. S druge strane, predsednik Putin je izneo na svojoj zvaničnoj internet stranici da je 20% zaposlenih u avioindustriji islamske veroispovesti. Time Kremlj želi da pokaže određenu vrstu poverenja prema muslimanima jer se radi o posebno bezbednosno osetljivom području.

Putin Kur’an-ı Kerim’e gösterdiği saygı ile gündeme geldihttps://t.co/fNi4H7GoSq pic.twitter.com/VOSt8VlfVD

— Sputnik Türkiye (@sputnik_TR) August 22, 2024