DA LI STE ZNALI? Natalijina ramonda u rangu kosovskog božura (VIDEO)

Istoričar sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici Luka Jovanović istakao je da je cvet Natalijina ramonda, simbol stradanja srpskog naroda u Prvom svetskom ratu, u srpskoj kulturi dobio status kosovskog božura.

Jovanović je podsetio na dvojnu simboliku amblema koji se od 2012. godine nosi na reveru u nedelji pred Dan primirja. On se sastoji od dve trake koje asociraju na lentu slavne albanske spomenice i jednog ljubičastvog cveta sa pet latica – Natalijine ramonde.

„Od kada je ustanovljena kao cvet sećanja na naše pretke stradale u ratovima za oslobođenje i ujedinjenje natalijina ramonda je u srpskoj kulturi, tradiciji i istoriji sećanja stekla značaj kao i kosovski božur. Simbol Dana primirja ima jednu fantastičnu simboliku, jer je sastavljen iz dva dela. Cvet nazvan po kraljici Nataliji Obrenović, prvoj srpskoj novovekovnoj kraljici, karakterističan je po tome što svaki put kada se osuši, uz malo vode, on se ponovo rađa i stiče stari sjaj. To je simbolika sa srpskim narodom u Prvom svetskom ratu koji je značajno postradao u odbrani same Srbije i u povlačenju preko Albanije, a onda se na Krfu i Vidu oporavio i kasnije uspeo da probije Solunski front i ponovo se vrati u domovinu. Tadašnji neprijatelji smatrali su našu vojsku mrtvom, pa su na Solunskom frontu prilikom proboja panično vikali ’bežite živi, idu mrtvi’. Ti ’mrtvi’ – srpski seljaci koji su još jednom ’vaskrsli’ i još jednom se oslobodili od stranih okova, apsolutno svoju simboliku imaju u tom cvetu. Kao drugi deo amblema Dana primirja imamo i traku sa albanske spomenice, odnosno crno-zelenu lentu koja se dodeljivala samo onim najizdržljivijima koji su uspeli da prođu tu golgotu i stradanje koje su srpski vojnici i narod morali da izdrže tokom te strašne zime 1915-1916. godine“, naveo je on.

Govoreći o odnosima Srba i Albanaca u periodu potpisivanja primirja u Prvom svetskom ratu, Jovanović ističe da se oni moraju posmatrati kao celina.

„Možemo videti da su na početku 20. veka Albanci bili izuzetno agresivni i neprijateljski nastrojeni prema srpskom stanovništvu, ali ne i prema srpskoj državi. Imamo niz svedočanstava i konzularnih izveštaja, kako srpskih tako i stranih koji su imali svoja diplomatska predstavništva na prostoru stare Srbije i Makedonije, i koji pišu o neshvatljivim zločinima Albanaca nad srpskim narodom na KiM – proterivanjima, ubijanjima, pa čak i turčenju, nasilnom prebacivanju u islam, kidnapovanju…“, navodi Jovanović.

On ističe da su tadašnji albanski glavari, vođe fisova, barjaktari, čuveni kačaci…, bili izuzetno skloni tome da dođu u kontakt sa zvaničnim Beogradom, predstave se kao čuvari srpskog naroda i dobiju neke benefite na osnovu toga.

„Pošto se nalazimo u Kosovskoj Mitrovici, karakterističan je primer Ise Boljetinca, jednog značajnog albanskog glavara i danas čuvene ličnosti u albanskoj javnosti, koji je na sve moguće načine gledao da dođe u kontakt sa Srbijom, sarađivao sa Srbijom, povremeno radio vojno-obaveštajne poslove za Srbiju, kada bi Srbija to platila. Onda kada bi se našao neki veliki kupac kome bi on mogao da proda svoje usluge, on bi prelazio da radi za njega. Tako možemo videti da je u toku 1911. i 1912. Isa Boljetinac sarađivao sa Srbijom, primao ogromne svote novca, isporuke u oružju, dok je već 1913. i 1914. bio na strani Austrougarske. Sređeni državni sistem koji je Kraljevina Srbija donela na ove prostore posle vekova ropstva njima nije odgovarao, jer im nije dozvoljavao apsolutnu samovolju i anarhiju“, objašnjava naš sagovornik.

Jovanović kaže i da su između dva svetska rata Albanci bili izuzetno mirni i lojalni građani Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i potom Kraljevine Jugoslavije.

„Imamo i karakterističan primer poznat istoričarima da je stranka poznata kao Džemijet, koja je okupljala muslimane, pre svega Albance u staroj Srbiji i Makedoniji, bila ta koja je dala većinu srpskim strankama da donesu Vidovdanski ustav. U kasnijim periodima, od trenutka smrti kralja Aleksandra i slabljenja državne organizacije, Albanci počinju da se ponovo okreću protiv države i da hvataju konce sa fašistima i nacistima. Zato u toku Drugog svetskog rata imamo među domaćim saradnicima okupatora takozvani balistički pokret koji je jednak ustašama u Hrvatskoj. Isto tako su imali tu ideju stvaranja „velike Albanije“ koja je išla do same Mitrovice. Lokalni glavari, kao što su Džafer Deva i Redžep Mitrovica, koji su bili zapravo Albanci fašisti, gledali su na sve načine da se osvete Srbima i zahvaljujući nacistima i fašistima dobili su vlast“, navodi Jovanović.