DA NE ZABORAVIMO KO SMO: Koliko je zapravo manastir Studenica stara

Istorija Manastira Studenice ugrađena je u same temelje srpske duhovnosti i državnosti. Od osnivanja nadalje, posebno staranje i ljubav prema ovoj Lavri ispoljavali su kako vladari i jerarhija srpske Crkve, tako i čitav srpski narod. Podizanjem slavnog Hilandara Sveti Simeon i Sava Srpski pribrojali su sebe i otačestvo «jatu» dobroglasnih grlica bogoljubivih monaških zajednica na Svetoj Gori Atonskoj. Izgradnjom Studenice i prenosom Nemanjinih moštiju u nju, počelo je da kuca samo srce Srpske Pravoslavne Crkve, čija je glava do danas ostala uzvišena i sveta Patrijaršija u Peći. Studenici se neprestano vraćao i sam Sveti Sava, ne zaboravljajući očevu zadužbinu i grobnu crkvu. Sa posebnom brigom osluškivao je damare njenog bića starajući se, i izdaleka, o studeničkom bratstvu i igumanima. Igumanu Spiridonu iz dalekog Jerusalima sa jednog od svojih putovanja u Svetu zemlju (verovatno 1234. godine) piše u Studenicu obaveštavajući ga o sebi sa puno bratske ljubavi, čežnje i brige prema otadžbini, šaljući mu poklone. Domentijan je zapisao dve besede koje je Sveti Sava izgovorio u Studenici, jednu kao iguman ovog manastira, a drugu kao arhiepiskop srpskih i pomorskih zemalja.

Naslednici na tronu Stefana Nemanje, generacijama kroz vekove, pokazali su se kao istaknuti zadužbinari Studenice, bilo materijalnom potporom, bilo izgradnjom novih ktitorija sakralne ili profane namene. Kralj Radoslav, unuk Stefana Nemanje, podigao je oko 1235. godine monumentalnu spoljašnju pripratu ispred Bogorodičinog hrama. Srpski kralj Milutin sagradio je 1314. godine malu crkvu posvećenu svetim Joakimu i Ani, angažujući najbolje vizantijske umetnike.

Na osnovu bakroreza izrađenog 1733. godine u Beču po porudžbini patrijarha Arsenija IV Jovanovića Šakabente, zna se da se nekada u samom kompleksu Manastira nalazilo čak 14 crkava, od kojih su danas potpuno sačuvane tri, koje su i bogoslužbeno aktivne

@masonerijateska #manastirstudenica #studenica ♬ original sound – Narodna,tanburica, izvorna…

697 godina starija od Ajfelove kule
692 godine strarija od Sagrada Familije
668 godina starija od Big Bena
464 godine starija od Tadz Mahala
246 godina starija od Bruneleskijeve katedrale
150 godina starija od Duzdeve palate

Bogorodičina crkva Manastira Studenice doživela je, nažalost, i nedovoljno stručnu obnovu 1846. godine. Tada je, kako bi novi sloj maltera za bolje prionuo za zid, pre živopisanja koje je izveo slikar Živko Pavlović, izvršeno «pikovanje», čime su trajno oštećene veoma vredne freske s početka 13. veka. Tom prilikom oštećen je i malterom prekriven pozlaćeni natpis o oslikavanju Bogorodičine crkve iz vremena Svetoga Save, natpis koji je po njegovom nalogu i nacrtu izveden ispod kupole. Sto godina kasnije (1951), pod rukovodstvom arhitekte Miloša Jovanovića, tokom konzervatorsko-restauratorskih radova, ovaj sloj najnovijih fresaka je uklonjen i tada se ukazao ktitorski natpis iz 1208/1209. godine. To je, zapravo, bilo jedno od najvećih otkrića u istoriji srpske crkvene umetnosti u 20. veku.

Obnovu Manastira Studenice u drugoj polovini 20. veka vodila je Država Srbija. U više navrata, u periodu od 1968. do 1987. godine, otkopavani su stari konaci. Od 1986. godine Manastir Studenica je pod zaštitom UNESCO-a. I u naše vreme Država se kontinuirano stara da sve što je u Studenici značajno bude sačuvano za generacije koje stasavaju i generacije koje će doći, što je od neprocenjivog značaja. Samo u toku poslednje decenije otkopani su ostaci monumentalne ktitorske rezidencije Stefana Nemanje, koja je stradala oko 1400. godine, donje zone monaških konaka iz 13. veka i pirga-osmatračnice s početka 15. veka. Svi zidovi, zatečeni prilikom iskopavanja u stanju delimičnog raspadanja, uspešno su restaurirani i konzervirani i danas su vidljivi, te služe kao izuzetno vredno svedočanstvo crkvenog i kulturnog kontinuiteta studeničke lavre.