NA DANAŠNJI DAN OTIŠAO BEKIM FEHMIU: FASCINANTAN ŽIVOT KOJI JE STAO U DVE REČI – BLISTAVO I STRAŠNO (VIDEO, GALERIJA)

Najuspešniji glumac s ovih prostora Bekim Fehmiu rođen je u Sarajevu 1936. godine, a ovaj svet je napustio svojom voljom 15. juna 2010. godine u Beogradu. Nakon uloge odigrane na romskom jeziku u filmu „Skupljači perja“, Fehmiu je na sebe skrenuo pažnju svetske javnosti.

Na spomen njegovog imena kao da zasvira melodija „Đelem, đelem“ uz koju je Beli Bora u očaju razbijao čaše krvavim dlanovima.

Bekim Fehmiu je bio prvi kosovski Albanac koji se profesionalno bavio filmom i teatrom na području bivše Jugoslavije. Pojavio se u četrdesetak filmskih naslova snimljenih od 1953. do 1998. godine. Imao je niz uloga koje su promenile istoriju kinematografije bivše države, a ništa manje važne nisu bile uloge kojima se proslavio na zapadu.

Sećamo ga se iz „Specijalnog vaspitanja“ i filma „Roj“ te po ulogama u zapaženim stranim produkcijama „Black Sunday“, „Hot Years“ i „The Deserter“. Nakon uloge odigrane na romskom jeziku u filmu „Skupljači perja“ (1967.) velika rediteljska imena su se jednostavno počela otimati za njega.

Prema mišljenju kritike i struke naslov „Skupljači perja“ Aleksandra Petrovića je najbolji jugoslavenski film. Najznačajniji predstavnik filmova crnog talasa srušio je mit o socijalističkoj idili, prikazujući težak život i kompleksne međuetničke odnose u Vojvodini. Pesma koju u filmu izvodi Olivera Vučo „Đelem, đelem“, uz koju Bekim Fehmiu razbijenim čašama reže ruke i podiže krvave dlanove, postala je neslužbena himna Roma.

Jedno od značenja reči rom na romskom jeziku je čovek i upravo jedan od tih neuhvatljivih ljudi je Beli Bora koji živi u pokretu i koji je jedan od glavnih skupljača perja u Bačkoj. Bora će se zaljubiti u Tisu, devojku čiji je očuh njegov glavni konkurent u poslu sakupljanja perja.

Film je bio nominovan za Oscara za najbolji strani film, ali je izgubio od „Strogo kontrolisanih vozova“ koji je režirao Jiri Menzel. Prikazan je i nagrađen u Kanu, gde je Bekim Fehmiu zapao za oko producentu Dini de Laurentisu koji mu je odmah ponudio ulogu u televizijskoj seriji „L’Odissea“. Postoji anegdota o tome da je Fehmiu prvobitno odbio jednog od najmoćnijih holivudskih producenata, da bi potom dobio još unosniju ponudu, na koju je na kraju pregovora pristao.

Ubrzo će se proslaviti mnogobrojnim angažmanima u Italiji, a svetsku popularnost potvrdiće ulogom diplomate u filmu „The Adventurers“ (1970.). Bio je prvi istočnoevropski glumac koji je zaigrao u Holivudu. Nalazio se u društvu Ave Gardner, Candice Bergen, Johna Hustona i Claudije Cardinale, a igrao je na čak devet jezika. Jednog od najzanimljivijih lica velikog ekrana sećamo se i kao majora u ratnom filmu „Partizanska eskadrila“ Hajrudina Šibe Krvavca, koji opisuje stvaranje jugoslavenske avijacije.

Blistavu karijeru sve su više uznemiravali nacionalizmi koji su se probudili u Jugoslaviji. U znak protesta  Bekim Fehmiu je 1987. godine demonstrativno napustio pozorište tako što je jednostavno otišao sa scene Jugoslovenskog dramskog pozorišta za vreme izvođenja predstave. To je bio samo početak dugogodišnje nemogućnosti nošenja s balkanskim antagonizmima. Sve je kulminiralo ratom u devedesetim, a hamletovsko ćutanje slavnog glumca zapravo je najglasnije govorilo o svemu što se događalo.

Fehmiu je 1985. godine napisao autobiografiju „Blistavo i strašno“, koja je objavljena tek 2001. godine. Roman opisuje život slavnog glumca od rođenja u Sarajevu, života na Kosovu, pa sve do 1955. godine kada se pridružio ansamblu prištinskog pozorišta. Za objavu knjige zaslužna je njegova porodica, pre svega supruga Branka, a njom se Fehmiu vratio u javni prostor nakon četrnaest godina tišine.

Bekim Fehmiu je pre tačno deset godina svojoj supruzi glumici Branki Petrić ostavio oproštajno pismo u kojem joj je napisao: „Puno te volim, ali život za me nema smisla“, nakon čega je sebi oduzeo život hicem iz pištolja u svom stanu u Beogradu.

Taj pucanj je 2010. godine označio kraj jedne blistave i strašne karijere glumca koji je uspeo probiti gvozdenu zavesu, ali se nije mogao nositi sa „specijalnim vaspitanjem“ kod kuće. Osećaj prezira prema ratu s kojim se nije mogao nositi, pokazao je i recitujući pjesmu Dušana Vasiljeva simboličnog naziva „Čovjek peva posle rata“. Uzrok smrti je, kako kaže jedan od mnogobrojnih filmskih naslova u kojima je igrao, najbolje ne pominjati.